پایان نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد (M.A)
رشته روانشناسی بالینی
***3
بیان مسئله
تیاد یک بیماری مزمن است که عوامل گوناگون زیست شناختی، روان شناختی و اجتماعی در آن تاثیر دارند. ولع مصرف نقش مهمی را در پدیده بازگشت پس از درمان و حفظ موقعیت مصرف و وابستگی به مواددارد. در فرایند درمان معتادان، پس از رسیدن به حالت پرهیز، میل شدیدی برای تجربه دوباره اثرات ماده روان گردان دیده می شود.امروزه، نه تنها کشور ما، بلکه جامعه جهانی در معرض آثار سوء فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بلای خانمانسوز اعتیاد قرار گرفته است. دامنه اثرات مخرب اعتیاد، به مواد مخدر آنچنان گسترده است که نه تنها برای فرد معتاد، بلکه برای اعضای خانواده، دوستان و همکاران، و به طور کلی برای جامعه عواقب وخیمی به دنبال دارد . متغیرهای تاثیر گذار برپدید آیی، تداوم ودرمان اعتیاد متعدد ومتفاوت هستند. پژوهش های بالینی، چندین متغیر رابه منزله متغیرهای پیش بین در زمینه ی اعتیاد معرفی کرده اند .
یکی از این متغیرها کیفیت زندگی است که بنا به تعریف سازمان جهانی بهداشت، درک افراد از موقعیت خود در زندگی از نظر فرهنگ سیستم ارزشی که کاملاً فردی بوده و برای دیگران قابل مشاهده نیست و برای درک افراد از جنبه های مختلف زندگی شان استوار است (بنمی و همکاران،2000). کیفیت زندگی یک مفهوم چند بعدیو پویا است که با گذشت زمان و بسته به موقعیت تغییر می کند. کیفیت زندگی این افراد بواسطه بیماری از طریق تغییر در ارتباطات فردی و کاهش اشتیاق در برقراری ارتباطات اجتماعی تحت تاثیر قرار می گیرد. اساس حمایت اجتماعی ایجاد تعادل مثبت با سایرین است که به فرد احساس تعلق داشتن و افزایش اعتماد به نفس را هدیه می بخشد.
***4
یکی از ویژگی های شخصی دیگری که در بروز تنش، آسیب به کیفیت زندگی موثر است و به نظر می رسد نقش میانجی را در درک شدت تنش و سازش با آن ایفا می کند شیوه مقابله با تنیدگی است .سبک مقابله ای را می توان فرآیند فعال و هدفمند پاسخ دهی به موقعیت های که دشوار یا تنیدگی زا ارزشیابی می شود تعریف کرد و سبک مقابله ای دو مولفه دارد. 1- هیجان مدار 2- مسئله مدار یا تکلیف مدار؛ منظور از سبک مقابله ای تکلیف محور یا مسئله محورو دیگر سبک مقابله هیجان مدار و یا اجتنابی می باشد. سبک مقابله ای تکلیف محور به رفتار و شناخت هایی اطلاق می شود که هدف آنها تغییر موقعیت یا تنیدگی زا است. این سبک مقابله دو مولفه دارد. مولفه اول آماده سازی است که در آن جستجو اطلاعات و برنامه ریزی صورت می گیرد و مولفه دوم عمل دارد که حل مسئله و مقابله فعال صورت می گیرد و راهبردهای مانند جمع آوری سازمان دهی و باز تفسیر اطلاعات از راهبردهای این سبک است
تقریبا از دهه 1960 کاربرد واژه کیفیت زندگی، در زمینه توانبخشی رایج گردید و اخیرا رویکردهای مرتبط با حل مسئله بیماران، در توانبخشی استفاده شده است . به طور کلی حل مسئله به فرآیند شناختی- رفتاری – ابتکاری فرد اطلاق میشود که به وسیله آن فرد میخواهد راهبردهای موثر سازگارانه مقابلهای برای مشکلات روزمره را تعیین، کشف یا ابداع کند. به عبارت دیگر حل مسئله یک راهبرد مقابلهای مهم است که توانایی و پیشرفت شخصی و اجتماعی را افزایش وتنیدگی و مشکلات روانی را کاهش میدهد. سی یو و شک (2004) رابطه بین مهارتهای حل مسئله و شاخص های سلامتی بین فردی و خانوادگی را مورد بررسی قرار دادند یافته های آنها نشان داد که افراد دارای سطوح بالاتری از مهارتهای ح مسئله از سطوح بالای همدلی و سطوح پایین تنیدگی برخوردار بودند همچنین سطوح بالای حل مسئله با تمایل پایین و کیفیت زندگی خانوادگی بهتر ارتباط داشت. از این رو، سؤال اصلی این پژوهش آن است که آیا آموزش مهارتهای حل مسئله و راهبردهای مقابله ای باعث بهبود کیفیت زندگی معتادان میشود؟
***5
ضرورت پژوهش
اعتیاد یکی از مشکلات اساسی جامعه است. مشکلی که میلیون ها زندگی را ویران و سرمایه های کلان ملی را صرف هزینه ی مبارزه ، درمان و صدمات ناشی از آن می نماید .ایران به دلیل اینکه در سر راه یکی از مسیرهای اصلی حمل و نقل مواد افیونی قرار دارد و نیز به دلایل تاریخی و اجتماعی یکی از قربانیان بزرگ مواد مخدر در جهان به شمار می آید. خسارتهای اقتصادی ناشی از سوء مصرف مواد و قاچاق مواد مخدر در ایران سالیانه 700 میلیارد تومان می باشد و تاکنون نزدیک 3700 نفر در امر مبارزه با مواد مخدر شهید شده اند. همه این موارد یک چاره جویی اساسی در مورد پدیده اجتماعی اعتیاد را می طلبد و در واقع بررسی و تحقیق در علوم اجتماعی، روانشناسی، جامعه شناسی و پزشکی همگی می تواند در این امر راهگشا باشد (ربیعیان 1370، به نقل از نریمانی و اهری، 1383). از سویی مسأله اعتیاد و سوء مصرف مواد باعث شیوع خطرات جبران ناپذیرو به هم خوردن نظم و امنیت خانواده و جامعه می شود ، و هر فردی را به فکر چاره جویی می اندازد.جلوگیری از به هدر رفتن سرمایه های ملی و ایجاد نظم و امنیت اجتماعی از ضرورت های این مطالعه است .بنابرابن انتظار می رود نتایج این پژوهش بتواند در مراکز درمانی و مشاوره و ترک اعتیاد، بهزیستی و نیروی انتظامی و کاهش آسیب در جامعه کمک نماید.