***2
مفهوم خشکسالی :
خشکسالی حالتی نرمال و مستمر از اقلیم است . گرچه بسیاری به اشتباه آن را واقعه ای تصادفی و نادر می پندارند . این پدیده تقریباً در تمامی مناطق اقلیمی رخ می دهد ، گرچه مشخصات آن از یک منطقه به منطقه دیگر کاملاً تفاوت می کند . خشکسالی یک اختلال موقتی است و با خشکی تفاوت دارد چرا که خشکی صرفاً محدود به مناطقی با بارندگی اندک است و حالتی دائمی از اقلیم می باشد .
خشکسالی جزء بلایای طبیعی نامحسوس است . گر چه تعاریف متفاوتی برای این پدیده ارائه شده لیکن در کل حاصل کمبود بارش در طی یک دوره ممتد زمانی معمولاً یک فصل یا بیشتر می باشد . این کمبود منجر به نقصان آب برای برخی فعالیت ها ، گروهها و یا یک بخش زیست محیطی می شود .
***3
گزارش شدت و وسعت خشکسالی
یکی از مهمترین کاربرد شاخص خشکسالی تهیه گزارش دوره ای شدت و وسعت خشکسالی است . شاخص خشکسالی وسیله ای است که با خلاصه نمودن اطلاعات خشکسالی بصورت دوره ای ، این اطلاعات و شرایط رطوبتی محصول در منطقه گزارش می گردد .
اینگونه اطلاعات که در آن پیشرفت و رشد محصول و جنبه های تولید مورد نظر است ، بطور شدید مورد نیاز موسسات دولتی و گروههای دیگری که علاقه یا مسئولیتی در قبال یک ناحیه وسیع یا در سطح ملی دارند می باشد .
گروههای زیادی به مجموعه اطلاعاتی از این قبیل علاقه دارند که بسهولت در دسترستان قرار نمی گیرد .
بنابراین دو استفاده ابتدایی از شاخص خشکسالی کشاورزی وجود دارد که اولی اغلب در مقایسه یک ناحیه با نواحی اطراف خسارات خشکسالی را بررسی می کند و دومی وسعت و شدت خشکسالی را روی یک منطقه بصورت دائمی یا بصورت دوره ای ارزیابی می نماید . در هر دو مورد روشهایی مورد نیاز است که بتوان بصورت واقعی میزان متوسط آب ورودی منطقه و میزان خروجی آن را بدست آورد . اگر بخواهیم بطور واقعی تغییرات مهم هوا را منعکس کنیم بایستی ارزیابی هر چند روز یکمرتبه صورت گیرد . بررسی یکماهه کافی نیست زیرا در یک ماه اتفاقات زیادی برای محصول رخ می دهد . بررسی یک روزه بسیار ایده آل است ولی جزئیات زیاد بصورت تکرار در می آیند . بنظر می رسد بررسی های 5 تا 10 روزه مناسب تر می باشند .
***4
مهمترین عوامل ایجاد خشکسالی شامل:
فرونشینی هوا در اشکال مختلف
- دمای سطح اقیانوس ها
- لکه های خورشیدی
- سفیدایی (Albedo)
- تاثیر گذاری انسان می باشند.
***5
اقدامات قبل، حین و پس از وقوع خشکسالی
اقدامات قبل از وقوع: آماده سازی، پیش بینی و سیستم هشدار اولیه
اقدامات حین وقوع: ارزیابی اثرات در پاسخ
اقدامات پس از وقوع: احیاء، بازسازی و تقلیل اثرات.
***6
روش های مقابله با خشکسالی در منابع طبیعی
برنامه کوتاه مدت شامل:
- مدیریت چرای دام در کلیه مراتع کشور علی الخصوص مراتع ییلاقی - پخش سیلاب در مرتع
- تامین و توزیع مناسب آب در مرتع - انجام عملیات آبخیزداری و آبخوری
- نگهداری جمعیت روستایی در عرصه های تولید- می باشند. - برنامه های میان مدت نیز شامل :
-پیش بینی به موقع بارندگی و تغییرات اقلیمی و اعلام به دستگاههای اجرایی. - تعیین احتمال دوره برگشت خشکسالی
- آموزش و ترویج آگاهی دادن به بهره برداران مرتعی. - تغییر الگوی کشت آبی.
- توجه به برنامه ریزی جهت ساماندهی دام مازاد بر ظرفیت تولید در سالها. - ترویج و توسعه صنعت بیمه.
- اجرای طرح های تعادل دام و مرتع. - اجرای طرح ملی نهضت سبز.
- شناسایی و کنترل مناطق بحرانی می باشند.
مناسب ترین روش ها برای مقابله با خشکسالی در مراتع شامل:
- پیش آگاهی از وقوع خشکسالی - تغذیه سفره های آب زیرزمینی
- ایجاد تنوع در ترکیب گله توسعه گونه های مقاوم به خشکی در مراتع می باشند.
- اتخاذ سیاستهای تشویقی و تنبیهی جهت فروش دام و خروج دام از عرصه در شرایط خشکسالی