***3
ریشه لغوی
زیرکن نامی بسیار قدیمی دارد و تصور میشود از کلمات پارسی به معنی طلا و گون به معنی زنگ گرفته شده باشد.
اطلاعات اولیه
زیرکونیوم ، یکی از عناصر شیمیایی جدول تناوبی است که نماد آن ، Zr و عدد اتمی آن 40 میباشد. فلزی فروزنده به رنگ سفید و طوسی است که قابلیت تغییر از حالتی به حالت دیگر را داشته و شبیه تیتانیوم است. زیرکونیوم بطور عمده از زیرکون بدست میآید و در برابر زنگزدگی بسیار مقاوم است که به طور خود به خود در هوا مخصوصأ در درجه حرارتهای بالا مشتعل می شود . ترکیبات زیرکونیم خاصیت سمی پایینی دارد . هافنیم به همراه زیرکونیم دیده می شود و هافنیم از زیرکونیم در نیروگاه های اتمی بازیافت می شود .
***3
زیرکونیوم عمدتا در راکتور های اتمی برای جذب کردن نوترون و برای ساختن فلزاتی که در برابر زنگزدگی مقاوم هستند، استفاده میشود.
تاریخچه
این عنصر که نام آن از Zarkn عربی و Zargntext فارسی گرفته شده است، در سال 1789 توسط "Laproth" کشف شد و در سال 1824، توسط "Jons Jakob Berzelius" بهصورت مجزا بدست آمد. زیرکونیوم که شامل زیرکون معدنی و دیگر واریاسونها مانند Jargon ، Hyacinth Jiacnith ، ligure میباشد، در نوشتههای انجیل ذکر شده است. تا زمانی که Laproth ، جارگون jargon را از Ceylon در اقیانوس هند تجزیه نکرده بود، تصور نمیشد که این عنصر جدید را بتوان در معادن یافت. او این عنصر جدید را (Zirkonertz (Zircnia نامید.
این فلز ناخالص اولین بار توسط Berzelius بوسیله حرارت دادن مخلوطی از پتاسیم و فلوئورید زیرکونیوم پتاسیوم ، در یک فرایند تجزیه در یک لوله آهنی تجزیه شد. زیرکونیوم خالص تا سال 1914 بدست نیامد.
***6
پیدایش
زیرکونیوم هیچوقت در طبیعت به صورت آزاد یافت نمیشود. اصلیترین منبع اقتصادی زیرکونیوم ، معدن سیلیکات زیرکونیوم است. زیرکون ZrSiOsub>4 در استرالیا ، برزیل ، هند ، روسیه و ایالات متحده وجود دارد. زیرکون بهصورت پودر بیرنگ یا ماده بلوری و طوسیرنگ استخراج میشود. زیرکونیوم و Hafnium به نسبت 50 به 1 در زیرکون وجود دارند و جدا کردن آنها بسیار دشوار است.
زیرکون ، فراورده فرعی معدن کاری و فرایند تهیه شنهای معادن سنگین برای معادن تیتانیوم ، Ilmenite و Rutile یا معادن قلع است. همچنین زیرکونیوم در 30 نوع از معادن دیگر که شامل Baddeleyite میشود، وجود دارد.
***7
•این فلز با کم کردن کلرید بوسیله منیزیم در فرآیند kroll تولید میشود. البته روشهای دیگری نیز برای تولید این فلز وجود دارد. زیرکونیوم با کیفیت اقتصادی و تجاری نیز حاوی 1 تا 3 درصد hafnium است.
این فلز همچنین در ستاره های S-Type بسیار فراوان است و در خورشید و سنگ های آسمانی نیز شناسایی شده است. نمونه سنگ های قمری که در چندین ماموریت Apollo جمع آوری شدهاند، نشان میدهند که این سنگ ها به نسبت صخره های زمینی از مقدار بسیار بیشتری اکسید زیرکونیوم برخوردارند.