***3
یونان:
اگر چه هنر یونانی مدت بسیار زیادی منبع الهام هنرمندان باختر زمین بوده است.اروپاییان تا میانه سده هجدهم مستقیما" درباره آن چیز زیادی نمی دانستند. سرزمین یونان در جنوب شبه جزیره ی بالکان واقع شده است و می توان چهار ناحیه مجزا را در این سرزمین از هم تشخیص داد .یونان شمالی به وسیله ی سلسله ی جبال پند (Pinde) به منطق مجزا تقسیم شده است . رشته جبا ل پند به کوه های کوچک تر دیگر می پیوندند و مهم ترین کوه این مجموعه کوه المپ (بلندترین کوه یونان ) است، که از زمان های قدیم مقدس شمرده می شد و جایگاه خدایان بود . ناحیه ی Epire در مغرب یونان منطقه ای کوهستانی است و ناحیه ی تسالی در مشرق تنها جلگه ی بزرگ کشور یونان است . یونان مرکزی از کوهستان هایی که دنباله ی سلسله جبا ل پند هستند پوشیده شده است و جلگه های تنگ و باریکی در آن قرار دارد و به شش ناحیه ی عمده تقسیم شده است. فرهنگ مردم یونان بعد از فرو پاشی تمدن میسنی ها (Mycenaean) و مینوی (Minoan) بین سال های 1100الی 800 قبل از میلاد ،از تداخل دو گروه مختلف انسان ها شکل گرفت . گروه اول مردمانی منضبط با تعصب شدید قبیله ای بودند ، که دورین ها (Dorians) نام داشتند .
***4
. این گروه تاخت و تاز خود را از شمال آغاز کردند و در حدود سا ل های 1100قبل از میلاد در پلوپونز (Peloponnesus) ساکن شدند و منطقه ای به نام اسپارتا (Sparta) را به عنوان پایتخت خود انتخاب کردند . گروه دوم که ملتی بازرگان و سیاست مدار بودند ، ایو نین ها (Ionians) نام داشتند و از طریق دریای اژه به آسیای صغیر و جزایر یونان آمده بودند وبا وجود اختلاف بین فرهنگ های این دو گروه ،در قرن هشتم قبل از میلاد، اتحاد بین دورین ها و ایونین ها صورت گرفت که از پس به آنان هلنی (Hellenes) اطلاق شد. واحد های سیاسی آنها ، به جای فرمانروایی ،به صورت دولت شهری اداره می شدند . یونان سرزمینی کوهستانی با زمین های حاصل خیز است که اغلب در کنار سا حل دریا گسترده شدند . سراسر دوره های باستان (قرن هفتم قبل از میلاد تا سا ل 480 میلادی ،و دوره ی کلاسیک در سا لهای 480-323 میلادی ) هیچ دولت شهری نتوانست برای مدتی طولانی بر دیگری حکمرانی کند.
انرژی اصلی دولت شهر های یونانی عموما" بر یافتن مستعمراتی در خارج از یونان (مثلا"در جزایر و سرزمین های سا حلی دریا ی اژه و جنوب ایتالیا و به خصوص سیسیل) صرف می شد و هم اکنون بسیاری از این شهرها جلوه هایی از سلیت های یونان باستان را به دست می دهند .
***5
. به رغم جدایی سیاسی شهر ها و اختلاف ریشه ای بین نواحی ایونیک و دور یک از لحاظ فرهنگی ، یونانیان باستان سعی می کردند که از آغاز اتحادشان ، فرهنگی مشترک را پایه گذاری کنند و آن را پرورش دهند و به کما ل برسانند . حماسه ها و نمایشنامه ها ی هومر ، خدایان و افسانه های اساطیری را مطرح می کردند . به عنوان نمونه ، هر شهر خودش را تحت نفوذ خدایی مجزا معرفی می کرد و این خدایان بسیار مورد توجه بودند . یونانیانی که عمیقا" مذهبی ودر عین حا ل مبدع فلسفه نیز بودند ،در شهرها و روستاها پراکنده شدند و معابد زیادی برای خدایان و رب النوع ها ساختند . همه ی یونانیان به مکان هایی که در آنجا الهامات غیبی نازل می گردید اعتقاد داشتند و آنجا را مورد توجه قرار می دادند ،که از آن جمله می توان به زیارتگاه دلفی (Delphi) اشاره کرد . مردمان شهرها برای انباشتن آذوقه ی ذخایر ، به منظور ارائه ی پیشکشهایی به اراکل
(Oracle) با هم در رقابت بودند . مشهورترین زیارتگاه پن هلنی(PanHellenic) در المپیا (Olympia) ، دارای معابد با شکوهی برای زئوس (Zeus) و هرا(Hera) و همچنین برای برگزاری جشنواره ها و مسابقات ورزشی بود؛ و مردم اعتقاد داشتند که خدایان ،آرزوهایشان را با توجه به برندگان مسابقات و شهرهای آنها بر آورده می کنند .
***6
یونانیان ،بیشتر از مردمان هر فرهنگ دیگری در بستر تحولات دوره های مختلف تاریخی زندگی کرده اند . تمدن یونان پیش از میراث کرت و میسن تحت تأثیر فرهنگ و تمدن مصریان واز طرفی هم تحت تأثیر فرهنگ خاور دور و نزدیک شکل گرفته بود . یونانیان آخرین معماران خرسنگی (Megalilthc) بودند . . این اقوام به عبارتی نیاکان تمدن غرب نامیده می شوند . دوران رشد و شکوفایی یونان بین قرن های ششم تا هشتم قبل از میلاد ، یعنی زمانی که فلسفه، تاریخ، نمایشنامه نویسی، ادبیات ،دموکراسی و علوم ظاهر شد . اتفاق افتاد . این توسعه ها ناشی از حس جدید و ریشه ای نسبت به جایگاه مکانی و زمانی انسان در آن دوران بود وبه طریق انسان احساس می کرد که می تواند در خلق سرنوشت خود کوشا و مؤثر باشد و قوه ی تفکرات و آما لش را به کار اندازد . تأثیر چنین افکاری ،این بود که آنان در برابر خدایان موجود ، خدایانی هم از شکل انسان بتراشند و آنها را پرستش کنند . خدایانی که به این طریق خلق می شدند ، دارای شخصیت انسانی بودند ؛ یعنی در واقع همه ی این خدایان کیفیتی بالا تر داشتند اما در تناسب وزیبایی با انسان مشترک بودند . در یک کلام ، می توان چنین بیان کرد که بدین ترتیب انسان مقیاس همه چیزها و پدیده های عالم شد .
***7
بازتاب این نوع انسان گرایی در معماری ان دوران نیز ظاهر شد .برخلاف معماری های مصر وبین النهرین ، این مردمان صرفا" مقابر و قصرهای مجلل و نازل بزرگ را محور کار خود قرار نداده بودند و در معماری شان سعی می کردند به مسائل اجتماعی مانند تالار ها و تئاتر ها و سرسرهای عمومی نیز بپردازند.از فرم هایی که در معماری یونان می توان به ان اشاره کرد و تکامل شان را در طی قرون مختلف مشاهده نمود ،فرم معابد است .با توجه به نگرش یونانیان به ارتباط میان انسان و خدایان ، انها سعی می کردند معابدشان بسیار با شکوه و مجلل باشد ؛البته نه از این دید که بخواهند مردم را به انجا جلب کنند بلکه انها اعتقاد داشتند که این معابد نماد مکان خدایان است و خدا در انجا حضور پیدا می کند .حتی چند نمونه از خدایان را به صورت پیکرهای تراشیده از سنگ درون معابد قرار می دادند و این بینش نسبت به خدا تا جایی پیشرف کرده بود که در اساطیر یونان آمده است که پادشاهان با خدایان ملاقات می کردند و مسائل مملکتی را با انها در میان می گذاشتند ! طرح اصلی معابد ، اتاقی به شکل مکعب مستطیل بود که سلا[Cella(naos)] (مقصوره) نامیده می شد و قسمت ورودی ان دارای یک هشتی با دو ستون بود که بین دیواره های کناری احاطه می گردیدند .
***8
.این ترکیب در سایر اشکال معماری ان دوران به عنوان پایه و اساس دیده می شود.در معابد ابتدایی که تاکنون شناخته شده اند ،محراب ها ،میزهای غذا و عناصری از این قبیل مشاهده می شوند.البته با گذشت زمان محراب از داخل سلا به بیرون معبد منتقل گردید.
معابد یونانی را می توان به صورت های مختلفی دسته بندی کرد:
الف: Megaron (بنای مستطیل ستون دار) معبدی است با ستون ها و رواق در antis (قرار گیری ستون ها بین بین دو جرز نبش پیشخان).
ب: Prostyle (بنای پیش ستونی ) معبدی است که ستون های رواق بین دیواره های دو جرز نبش پیشخان نباشد اما در جلوی سلا قرار گرفته باشد(شکل 1).
ج: Amphiprostyle (پرستشگاهی با دو مدخل پشتخان و پیشخان) معبدی است که ستون ها در دو انتهای سلا قرار گرفته اند (شکل 2).
د: Peripteral (پرستشگاه دور ستونی) معبدی است که ستون ها دور تا دور سلا را در بر گرفته باشد.این الگوی معبد به عنوان نمونه ی اصلی معابد یونانی مطرح است.