***3
1- مقدمه
فرآیند احداث موجشکن سنگی دارای متغیرهای فنی و اقتصادی متعددی است که برای ساخت یک موجشکن باید بر آنها تسلط یافت و زمانی که این متغیرها کاملا درک کردند نقطه آغازی برای طرح و اجرای یک موجشکن کامل و بی‌نقص فراهم می‌گردد. این متغیرهای متعدد که، در قالب پارامترهای محیطی و پارامترهای سازه‌ای، طرح جانمایی و مقطع اولیه یک موجشکن سنگی را شکل می‌دهند و سپس توسط پارامترهای ژئوتکنیکی، پارامترهای اجرایی، و پارامترهای نگهداری تکامل یافته و نهایی می‌گردند تا مقاومت سازه موجشکن را بر اساس معیارهای پایداری تعیین نمایند، با اندرکنش پیچیده‌ای یکدیگر را تحت تأثیر قرار می‌دهند و همین موضوع است که فرآیند طرح و اجرای موجشکن های سنگی را در زمره مسائل پیچیده مهندسی قرار می‌دهد که با تغییر شرایط طراحی از سایتی به سایت دیگر آن را به پروژه‌ای جدید تبدیل مینماید. حساسیت بالای موجشکن‌های سنگی نسبت به تغییرات متغیرها، این پیش‌بینی منطقی را به وجود می‌آورد که با افزایش قابل ملاحظه عمق آب محل احداث به عنوان یکی از فاکتورهای اصلی، انتظار برخی تغییرات در فرآیندهای احداث موجشکن‌های سنگی به وجود آید. احداث موجشکن‌های بندر خدماتی پارس که برای نخستین بار در آبهای عمیق جنوب کشور انجام پذیرفت، نشان داد که با افزایش عمق آب و انجام عملیات، تمهیدات اجرایی جدیدی لازم است تا در هنگام ساخت موجشکن، جایگزینی مصالح نامناسب به جای مصالح مناسب اتفاق نیفتد. در این مقاله بر اساس تجربیات اجرایی حاصل، کلیاتی از جنبه‌های اجرایی جدیدی که در احداث موجشکن‌های مایل سنگی در آبهای عمیق به وجود می‌آید و حتی توانایی ایجاد تغییرات در ساختار آن را فراهم می‌سازد، مورد بحث قرار می‌گیرند
***4
2- طرف پروژه
برای تهیه و تامین کالاهای موردنیاز جهت احداث طرح توسعه میدان گازی پارس جنوبی و برنامه‌های صادرات کالاها از طریق حمل و نقل دریایی، عملیات احداث بنادر پارس در بخش سازه های ساحلی آن آغاز گردید و مطابق نیازهای طرح، بالغ بر هزاران متر طول موجشکن در آب های عمیق، دهها پست انواع سکله با آبخور زیاد به طول چندین کیلومتر، میلیونها مترمکعب لایروبی در زمین‌های سخت و نیمه سخت، چند صدهکتار احیا اراضی و محوطه‌سازی، تنها به عنوان ردیف‌های بخش دریایی نیازمندی‌های طرح، در قالب 2 بندر بزرگ طراحی گردید که میتوان از آن به عنوان عظیم‌ترین تجربه بندرسازی کشور در یک مقطع زمانی و مکانی نام برد.
***5
بندر خدماتی پارس به عنوان یکی از این بنادر دو قلو، برای واردات لوازم یدکی و قطعات و ماشین‌آلات موردنیاز در مراحل احداث طرح‌های منطقه و صادرات محصولات فازهای پالایشگاهی (گوگرد)، صادرات محصولات صنایع مختلط و صادرات محصولات صنایع نیمه سنگین و تامین سرویس‌های خدماتی شناور طراحی گردیده است. این بندر از نوع بنادر دارای حوضچه چرخش در دریا (offshore Basin) است که با استفاده از 2 شاخه موجشکن سنگی به طول کلی حدو 3.3 کیلومتر حوضچه‌ای با سطح 65 هکتار را شکل داده است که 28 هکتار آن حوضچه چرخش و 12.5 هکتار آن به یک حوضچه عملیاتی داخلی (sea dock) اختصاص یافته است. تعداد 10 پست اسکله با آبخورهای 11 الی 15 متر نسبت به پهلوگیری این بندر را شکل می‌دهند. سطح ترمینال‌های این بندر در حدود 140 هکتار است که بخشی از آن با استفاده از حدود 1.5 میلیون متر مکعب مصالح لایروبی شده بخشی از حوضچه چرخش و حوضچه عملیاتی از دریا استحصال گردیده است.
***6
موجشکن‌های این بندر شامل یک بازوی اصلی به طول 2990 متر و یک بازوی فرعی به طول 990 متر است. بازوی اصلی که تا کانتور 22 متر نسبت به CD پیش رفته است دارای حجم عملیات سنگی حدود 1.815.000 مترمکعب و حجم عملیات بتنی حدود 100 هزار مترمکعب برای بخش اطاله بوده است و بازوی فرعی که تا کانتور 18- متر نسبت به CD پیش رفته است دارای حجم عملیات سنگی حدود 750.000 مترمکعب و حجم عملیات بتنی 55 هزار مترمکعب بوده است. تراز تاج آنتی فرهای موجشکنها تا 10+ متر نسبت به CD قرار دارد که موید ارتفاع ساختمانی 32 متر برای موجشکن غربی و 28 متر برای موجشکن شرقی است. افزایش قابل ملاحظه ابعاد موجشکن، عمق آب، احجام سنگی و مقادیر واحدهای بتنی مصرف عامل ایجاد تغییرات بارزی در مراحل اجرای این موجشکنها نسبت به موجشکن‌های سنتی کوچکتر می‌گردد که این تغییرات می‌تواند فرآیندهای طراحی را نیز به مقدار زیادی تحت تاثیر قرار دهد که در ادامه مقاله با مرور جنبه‌های اجرایی این موجشکنها، به خلاصه کاملی از مواردی که باید در مرحله اجرا مورد توجه و دقت قرار گیرند اشاره شده است.