***4
***4
در این تحقیق ما ابتدا با استفاده از مقالات متعددی که در پایان به آنها اشاره خواهیم کرد به توضیح وجدان کاری با سرفصل های :
تعریف وجدان کاری ،
رابطه وجدان کاری و انضباط اجتماعی ،
رابطه بین وجدان ، بهره وری و توسعه پایدار ،
وجدان کاری و مفاهیم مشابه ،
راه کارهای عملی تقویت وجدان کاری در نظام اداری و اجرائی ،
اخلاق کار در غرب و
اخلاق کار در ایران
می پردازیم . و در نهایت با نتیجه مصاحبه ای از تعدادی از کارمندان اداره بهداشت و درمان چناران بحث را خاتمه می دهیم .
امید است که این تحقیق مورد توجه و عنایت استاد محترم جناب آقای دکتر عنایتی قرار گیرد .
***5
وجدان کاری :
مفاهیم متفاوتی در ابعاد روان شناختی وجدان مطرح شده است . برخی وجدان را به معنای آگاهی از اندیشه پنهانی انسانی دانسته اند . گروهی وجدان را دریافت ، درک ، توجه به درجاتی ازکنترل اندیشه یا مشاهده و تشخیص مربوط به خود فرد را مطرح کرده اند . دسته ای وجدان را مشابه از درون آگاه شدن و عامل ابراز قوه قضاوت کردن بیان نموده اند و برخی وجدان را به معنای مالکیت تمامی قوای ذهنی می دانند . استعدادی که به تشخیص نیک و بد می پردازد و برای امور ارزش قائل است و نیک و بد را از هم متمایز می سازد و برای ما نوعی الزام ایجاد می کند . یعنی تکلیف را به ما نشان می دهد وجدان نام دارد .
وجدان بایستگی ها را از نبایستگی ها و شایستگی ها را از ناشایستگی ها تفکیک می کند وجدان قاضی امین است وجدان راهنمایی مطمئن و نظاره گری امین است و در نظاره خود هیچ بازیگری ندارد . وجدان خلوتگاهی است که در آنجا انسان با خود به گفتگو می پردازد و در حقیقت وجدان قطب نمای بشر است . در صورتی که انرژی های مربوط به وجدان به سوی کار متمرکز و معطوف شود وجدان کاری نام می گیرد . وجدان کاری هر یک از افراد با توجه به مولفه ها و عوامل گوناگون بالا شکل می گیرد و با توجه به پدیده جمع افزایی ( سینرژی) رنگ خاصی پیدا می کند و به اشکال شخصیتی منحصر به فرد تحول می یابد . از نظر تعریف ، وجدان کاری عبارت است از حس اخلاقی که کار خوب و تمام را از کار ناپسند وناقص تمیز داده به انجام آن گرایش داشته و از انجام این پرهیز می کند .
***6
به عبارت بهتر وجدان کاری ، یک مربی درونی است که نقش خود را از لحظه شروع کار تا پایان آن با انجام وظایف زیر ایفا می کند :
1) آگاهانه کار خوب را تشخیص داده ، آن را معرفی می کند .
2) قصد انجام آن کار را پاکیزه می سازد .
3) فرد را به انجام آن بر می انگیزد .
4) برای انجام درست آن با خود پیمان می بندد .
5) بر کار نظارت داشته ، با مراقبت آن را کنترل می کند .
6) با بازرسی کار انجام شده ، نقش حسابرسی خبره را ایفا می کند .
7) در این صحنه قدرتمندانه به قضاوت و داوری نشسته ، قاطعانه حکم نهایی را صادر می کند .
8) در صورت مشاهده اشتباه خود را ملامت و در صورت تخلف شدید خود را تنبیه کرده و در صورت درستی کار به خودش پاداش می دهد .
هرچند وجدان کاری یک عامل درونی و خود کنترلی و به عنوان ناظری دائمی در تمامی مراحل فعالیت فرد در جامعه محسوب می گردد و مستقیماً بر کیفیت و کمیت کار تأثیر می گذارد ولی بدون انضباط اجتماعی به نتیجه نخواهد رسید . انضباط اجتماعی به نتیجه نخواهد رسید . انضباط اجتماعی به مشابه بستری است که این امکان را فراهم می سازد تا قابلیت ها و استعدادهای افراد در جامعه پرورش و رشد یابند تا اثر بخشی بیشتری در این زمینه بدست آید . بنابراین می توان گفت وجدان کاری و انضباط اجتماعی اثرات متقابل بر یکدیگر دارند . ]
***7
وجدان کاری و انضباط اجتماعی :
وجدان کاری به عنوان اصول و قوانین اخلاقی درون زایی است که رفتار با کار صحیح را تقویت کرده وشناخت درست وظیفه و احساس صحیح مسئولیت نسبت به انجام تکالیف و انجام دقیق وظیفه را به انسان می دهد . وجدان کار یک عامل درونی و خود کنترلی و به عنوان ناظری دائمی در تمامی مراحل فعالیت فرد در جامعه محسوب می شود که مستقیماً بر کیفیت و کمیت کار تأثیر می گذارد .
انضباط اجتماعی مجموعه الگوی رفتاری فرد در جامعه است . به عبارت دیگر انضباط اجتماعی یعنی احترام به ارزشهای اجتماعی و احترام به حقوق دیگران و مسئولیت پذیری در روابط اجتماعی .
انضباط اجتماعی یک عامل بیرونی و به مثابه بستری است که این امکان را فراهم در جامعه پروش و رشد یابند تا اثربخشی بیشتری در این زمینه بدست آید . وجدان کاری و انضباط اجتماعی دو عامل مهم با اثرات متقابل بر یکدیگر محسوب می شوند .
اولی با اعمال کنترل از درون و دومی با اعمال کنترل از بیرون بر هر یک از افراد جامعه ، زیربنای مستحکمی را به وجود می آورند تا نتیجه کار نیروی انسانی دارای کمیت و کیفیت برتر شود . وجدان کاری را نمی توان جدای از نظم و انضباط اجتماعی در نظر گرفت . زیرا انجام صحیح وظیفه و بهسازی مداوم آن خود موجب ایجاد نظم و انضباط اجتماعی می گردد و از سوی دیگر رعایت وجدان کاری مستلزم وجود محیطی منظم و منضبط خواهد بود .
***8
وجدان کاری حاصل احساس و تعهد درونی فرد در قبال وظایفی است که پذیرفته است . در سازمانها وجدان کاری یکی از عوامل موثر بر کارایی و افزایش بهره وری سازمانی است .
حاکمیت وجدان کاری و انضباط اجتماعی در افراد موجب می شود تا ضمن تقویت علاقمندی و احساس مسئولیت بیشتر در رده های پایین ، اقدامات عملی مطلوبتری در سطوح بالای سازمان جهت ایجاد ساختاری مناسب و رفع موانع و کمبودهای موجود به عمل آید و در نهایت باعث می شوند تا دستیابی به اهداف جامعه در نهایت سهولت و سلامت و درستی مسیر شده و کیفیت کار نیز به بالاترین حد خود برسد .
به طور کلی می توان گفت ، وجدان کاری و انظباط اجتماعی در جامعه دارای نه تنها موجبات افزایش کارایی و بهره وری را فراهم می آورد ، بلکه زمینه های هر گونه فساد و آسیب هایی که نظام اداری را تهدید می کند از بین خواهد برد و نیز با رشد و تقویت وجدان کاری است که زمینه های جلب همکاری و همفکری در میان افراد مجموعه فراهم می گردد.