***2
گرچه امروز مطابق اصول و قواعد فنی میتوان با اصلاح سختترین و بدترین زمینها از آن استفاده کرد ولی این اصلاح نسبت به وضعیت زمین که از چه نوع باشد فرصت زیادی را توأم با خرج بسیار در بر دارد که از موضوع عملی که ما میخواهیم انجام دهیم به دور است، زیرا در این کتاب ما فقط میخواهیم این موضوع را روشن کنیم خوانندگانی که دارای زمینی حاضر برای کشت هستند برای حداکثر استفاده از زراعت خود باید چه دقائق و چه نکاتی را در نظر بگیرند
***3
چنانکه زمینی اگر از حیث جنس طبیعی مساعد باشد ولی دارای نواقص زیر باشد نمیتوان استفاده منظور را از آن انتظار داشت.
1. زمینهای گود برای زراعت مفید نمیباشند زیرا غالباً در اثر بارندگیهای زیاد یا طغیان آب رودخانه (اگر در مجاورت زمین باشد) آب به آن هجوم میآورد و زراعت را میشوید و خراب میکند و به جای آن قشری از گل و لای میگذارد که علاوه از تباهی محصول زمین را هم خراب میکند.
2. فزونی دائمی رطوبت در زمین که معلول بدی جریان آب اطراف آن باشد یا از مجاری دورتری نشت نماید اثرات خیلی بدی در زمین میگذارد و ریشه نباتات را میپوساند یا اصولاً مانع روئیدن بذر میشود.
در اینگونه زمینها قبل از انجام زهکشی و خشک کردن زمین نباید زراعت کرد.
3. زمینهای مردابی که آنها را هم قبل از خشکانیدن نمیتوان مورد استفاده قرار داد.
4. نزدیکی زمین زراعتی با بعضی از کارخانجات تهیه مواد شیمیایی و کورههای گچپزی و آهکپزی برای زراعت بسیار خطرناک است، زیرا این کارخانجات یا کورهها دائماً دودهای اکال و مضر و گازهای خطرناک و گرد و غبارهای خشککننده و سمی در فضا منتشر میکنند و برای صحت کارگران مزرعه و گیاه هر دو خطرناک میباشند و غالباً سبزیهایی که در اطراف این کارخانهها به دست میآیند همیشه پلاسیده و دارای طعم و مزهای است که به ذائقه بد و نامطبوع است.
5. نزدیکی مزرعه سبزی با جادههای بزرگ برای زراعت مضر است زیرا در اثر عبور و مرور وسائط نقلیه و گرد و غباریکه دائماً از جاده برمیخیزد و روی سبزیها مینشیند از نمو آنچه کاشته شده جلوگیری میکند و آنها را ضایع میکند.
***4
بنابراین بهترین زمین برای زراعت سبزی در این مناطق آنست که جهتیابی آن بینابین چهار جهت اصلی باشد که عرصه جنوب آن از یک سمت جنوب غربی و از سمت دیگر جنوب شرقی و عرصه شمالی از یک سمت شمال غربی و از سمت دیگر شمال شرقی واقع شده باشد و دیگر از عوامل مساعد شیب ملایم زمین است زیرا شیب تند باعث میشود که مواقع آبیاری آب آنچه در آنجا هست بشوید و همراه خود به نقطه گود زمین ببرد و در زمین هم به اندازه کافی آب نفوذ نکند تا ریشه نباتات را سیرآب کند. ولی شیب معتدل باعث میشود که آب به خوبی به تمام سطح مزرعه جاری شود و تا اعماق آن نفوذ کند در زمینهایی که دارای شیب تند هستند میتوان به وسیله خاکریزی دستی و تشکیل کردها و بندها رفع نقیصه نمود.
نزدیکی مزرعه به جنگلهای انبوه یا تپههای مرتفع هم در بعضی مواقع برای سبزیکاری بسیار نافع ولی بعضی مواقع هم مضر است زیرا اگر زمین در فاصله معتدلی از این پناهگاهها قرار گرفته باشد که سایه آنها مزرعه را نپوشاند چون این عوامل در مقابل مسیر بادهای شدید محلی است و جلوگیری از شدت وزش میکند بسیار مفید است ولی اگر مزرعه زیاد نزدیک باشد که سایه این موانع غالب اوقات روی زمین را بپوشاند برای زراعت سبزی مضر است و هیچگاه نمیتوان استفاده لازم را برد، زیرا زمین زراعتی باید به اندازه کافی دارای روشنائی و هوا باشد و در غیر اینصورت در زمین سایه رشد نباتات کم میشود و گیاه در معرض غارت حشرات قرار میگیرد و مستعد گرفتن انواع امراض میشود.
***5
وسعت محلی که برای مزرعه سبزی یا بستان در نظر گرفته میشود زا لحاظ اینکه احداث آن برای تأمین سبزی یک خانواده است یا برای تجارت متفاوت میباشد، در بستانهای خانوادگی دستکم در هر آر زمین میتوان مصرف سبزی یک نفر را تأمین کرد ولی این میزان را نمیتوان یک رقم قطعی تلقی کرد زیرا هم به نسبت وقتی که برای سبزیکاری مصرف نمایند و هم به نسبت تنوع سبزی (سبزی درشت مانند کلم و سیبزمینی و چغندر و غیره و سبزی نازک چون تره، جعفری و ریحان و غیره) میزان مذکور متغیر میباشد ولی به طور خلاصه بیشتر میزان استفاده از زمین اعم از اینکه استفاده خانوادگی باشد یا برای تجارت تهیه شده باشد تابع کیفیت عملیاتی است که در آن به کار برده شود و البته این را باید در نظر گرفت که یک قطعه زمین کوچک که از روی اصول و قواعد اداره شود به مراتب بهتر و با فایدهتر از زمینهای زیادی خواهد بود که بد کاشته شود، یک نفر سبزیکار خصوصی که سه ماه تابستان را با یک کمک و بقیه سال را تنها کار کند میتواند یک بستان کامل و خوب به مساحت 300 متر مربع داشته باشد. در موارد تشکیل مزارع تجارتی البته وسعت آن بسته به نسبت سرمایهای است که در این کار باید مصرف شود ولی تنها سرمایه کافی نیست بلکه دقت وافر و عدم غفلت در مواقع انجام کار رسیدگی به عملیات و داشتن کمک کافی و ابزار و لوازم هم در برداشت محصول خوب و سالم دخالت دارد
***6
بعضی از زمینها گاهی از رطوبت زیاد اشباع میشوند و برای زراعت سبزی مفید نیستند زیرا این زمینها همیشه سردند و هوا به حد کافی در آن، نفوذ نمیکند به همین جهت کودی هم که به آنها داده شود تجزیه و ترکیب نمیشود و تولید مواد غذائی لازم را برای رشد گیاه نمیکند بنابراین تخمی که در این زمینها افشانده شود بدون اینکه جوانه زند میپوسد و از بین میرود و اگر هم چیزی بروید چون ریشه آن محل کافی برای گسترش و تغذیه نخواهد داشت خیلی کند نمو میکند و محصولی نخواهد داد، اینگونه زمینها را میتوان با عملیات سادهای اصلاح کرد و از آن استفاده برد.
اگر سبب این رطوبت زیاد رکود آب در زمین باشد باید به وسیله شخم عمیق سطح آب را پائین برد و زمین را خشکاند تا اصلاح شود ولی اگر در نشت آب از زمینهای مجاور که بلندتر است باشد آنوقت به وسیله زهکشی و کندن نهر اطراف زمین را باید مجزا کرد تا نشت آب در این مجاری جمع شود و به سمتی جاری شود، ولی بعضی از اوقات وجود رطوبت زیاد در اثر غیر قابل نفوذ بودن قشر زیر زمین است که در این صورت باید با احداث گربهروهای زیرزمینی برای خارج کردن آبهایی که روی قشر غیرقابل نفوذ جمع میشود اقدام کرد یا در صورت امکان قشر مذکور را شکسته و قابل نفوذ ساخت.