***8
مقدمه
انسان از هزاران سال گذشته از قارچها آشنا بوده و از آن به عنوان منبع تأمین غذا استفاده کرده است. قارچها که بیشتر در مناطق جنگلی به صورت خودرو رشد میکنند به علت بالا بودن پروتئین بهعنوان پروتئین جنگل معروف شدهاند. زمینهایی که دارای خاک غنی از مواد آلی هستند مکان مناسب برای رویش قارچها میباشند.
استفاده از قارچها به صورت خودرو تا زمان ناپلئون ادامه داشت تا این که اولین بار قارچ خوراکی به صورت تصادفی در غار پرورش یافت. در جنگ فرانسه با روسیه که ارتش ناپلئون شکست خورد، یکی از سربازان فرانسه که با اسب خود در حال فرار بود چند روز در غاری مخفی شد. وی پس از چند روز متوجه شد روی پهن اسب، قارچ رشد کرده است. وی پس از بازگشت به کشور خود این اتفاق را برای دوستان خود تعریف کرد و یکی از آنها ایده پرورش قارچ در غار را عملی کرد. علت رشد قارچ در غار مناسب بودن شرایط محیطی از لحاظ رطوبت، دما، تهویه و تاریکی در صورت مهیا شدن بستر رشد قارچ (پهن اسب) میباشد.
***9
به تدریج که قارچ در غار توسعه یافت به علت محدودیت تعداد غارها در اروپا و فراوان بودن پهن اسب، صنعت پرورش قارچ در سالنهای مجهز توسعه یافت که عوامل محیطی در آن شامل رطوبت، دما، تهویه و نور تحت کنترل و بسته به نوع قارچ و نیازهای محیطی به میزان مناسب میباشد. در حال حاضر صنعت پرورش قارچ پیشرفتهای فراوانی داشته و در سه زمینه اصلاح و به نژادی قارچها، تولید بستر کشت مناسب و مدیریت تولید و کنترل عوامل محیطی تحقیقات فراوان انجام شده و به نتایج مطلوبی دست یافتهاند.
در حال حاضر کشور چین با میزان تولید بیش از 3 میلیون تن قارچ در سال بیشترین تولیدکننده قارچ در دنیا میباشد و پس از آن کشورهای امریکا (344000 تن)، ژاپن (336000 تن)، فرانسه (232000 تن)، هلند (165000 تن)، انگلستان (118000 تن) و ایتالیا (102000 تن) در ردههای بعدی قرار دارند. میزان تولید قارچ خوراکی در ایران در سال 1383 حدود 15000 تن بوده است.
***10
از نظر سرانه مصرف قارچ، میانگین مصرف جهانی حدود 2000 گرم در سال میباشد که این میزان در اروپا حدود 3600 گرم است. در ایران میانگین مصرف قارچ در حدود 180 گرم اعلام شده است که حدود یکدهم استاندارد جهانی است. این خود ضرورت تبلیغات بیشتر در جهت مصرف این مادهغذایی و بالا بردن آگاهی عمومی مردم نسبت به خواص و ارزش غذایی قارچ را نشان میدهد. لازم به ذکر است به علت ارزش بالا و خواص درمانی قارچها به آن غذای تندرستی گفته میشود.
***11
طبقهبندی قارچها
در عالم موجودات هستی، دو سلسله مهم گیاهان و جانوران قرار دارند که گیاهان به علت داشتن کلروفیل (سبزینه)، توانایی تولید مواد غذایی مانند گلوکز و فرکتوز و ترکیباتی مانند سلولز و همیسلولز و لیگنین را دارا میباشند و نقش تولیدکننده را در طبیعت ایفاء میکنند. در مقابل، جانوران بخاطر نداشت کلروفیل وابستگی کامل به موجودات دیگر داشته و برای تأمین غذا از گیاهان یا سایر جانوران استفاده میکنند و در طبیعت مصرفکننده هستند.
قارچها در طبیعت به عنوان تجزیهکننده فعالیت میکنند و به علت نداشتن کلروفیل قادر به تولید مواد غذایی مورد نیاز خود نمیباشند و برای رفع نیاز های غذایی خود ناچار به ترشح آنزیم و تجزیه مواد آلی به مواد سادهتر میباشند. به عنوان مثال برای تجزیه سلولز به مواد قندی سادهتر از آنزیم سلولاز استفاده میکنند. قارچ ها پس از تجزیه مواد آلی پیچیده به ترکیبات سادهتر مانند گلوکز و فروکتوز، مواد غذایی مورد نیاز خود را تولید میکنند و در طی این فرایند مانند سایر جانوران تنفس میکنند یعنی اکسیژن (O2) مصرف میکنند و دیاکسیدکربن (CO2) پسمیدهند (بر خلاف گیاهان که دیاکسیدکربن مصرف و اکسیژن تولید میکنند).