***3
مقدمه
فولاد های میکرو آلیاژی به فولاد های حاوی کربن و منگنز اطلاق
می شود که دارای حداکثر 1/0 درصد از عناصر وانادیم، نیوبیم، تیتانیم،
بر و... می باشند که این عناصر از طریق تاثیر بر ساختار با کنترل
واکنشهای رسوببهی و تشکیل رسوبات به صورت فاز دوم باعث
بهبود خواص مکانیکی آلیاژ می شوند. در این فولادها دستیابی
به خواص مطلوب مرهون حضور عناصر میکروآلیاژ و تاثیرآنها بر
روی ریزساختار فولاد می باشد. با این وجود دستیابی به خواص
مناسب و مطلوب در فولادهای میکروآلیاژی از طریق بهسازی اندازه
دانه فریت با کنترل اندازه دانه آستنیت و تشکیل ساختار ریزدانه،
فرآیند رسوب سختی در فریت، ایجاد اعوجاج در شبکه و تنشهای
ناشیاز رسوبات کاربیدی و نیتریدی، کنترل شکل آخالها، توسعه
شبکه نابجاییها و... می باشند.
***4
عناصر میکرو آلیاژ به عنوان عناصرکاربیدساز، نیتریدساز و یا کربونیتریدساز قوی
درکنارکربن و نیتروژن استفاده می شوند. این ترکیبات بیشتر ساختار fcc دارند
و همانطور که ا شاره شد در فولاد به صورت گستردهای برای حصول ریزدانگی،
سختی محلولی و رسوبسختی استفاده می شوند. با این وجود هنوز مکانیزمهای این
فرآیندها به طورکامل حاصل و شناخته نشدهاند.
بر این اساس برحسب نوع عنصر میکروآلیاژ فولاد، رسوبات ممکن است در دمای بالا
در فاز آستینت بهوجود آیند، مانند کربونیتریدنیوبیم یا نیتریدتیتانیم و یا در دماهای
پایینتر در داخل فریت رسوب نمایند همچون نیتریدوانادیم.
***7
از مهمترین خواص و مزایای این فولاد که آن را از دیگر فولاد ها
متمایز می کند می توان به؛ حذف فرآیند عملیاتحرارتی، بهبود
خواص خستگی و جوشکاری، حذف مرحله سختکاری و تابکاری
اشارهکرد. در عینحال چقرمگی نسبتاً پایین فولادهای
میکروآلیاژی در مقایسه با فولادهای رایج عملیاتحرارتیپذیر
باعث جلوگیری از گسترش هرچه بیشتر این فولادها شده
است. برای اینکه فولاد های میکرو آلیاژی جایگزین فولاد های
عملیاتحرارتیپذیر شوند باید علاوه بر دارا بودن استحکام
مشابه با آنها از چقرمگی قابل قبولی برخوردار باشند.
***8
با توجه به مزایای بسیاری که برای استفاده از فولاد های میکرو آلیاژی
ذکرگردید گسترش روزافزون کاربرد این فولادها در صنعت کشور ما نیز
می تواند نقش تعیینکنندهای ایفا نماید چرا که با سیاستهای نوین
اقتصاد جهانی دستیابی به فناوریهای جدید و به کارگیری آنها دیگر نه
تنها یک مزیت بلکه یک ضرورت برای ایجاد امکان رقابت در عرصه بین
المللی می باشد.
به اینمنظور سعی برآن شد تا در این پروژه تاثیر عملیات حرارتی های
مختلف از قبیل دماهای مختلف آستینیته و سرعتهای مختلف سردکردن در
محیطهای متفاوت، روی میکروآلیاژ تیتانیم – وانادیمدار که در کشورمان
تولید و مورد استفاده قرار میگیرد، را مورد بررسی قرار دهیم.