***4
مقدمه
یکی از آثار قدیمی بندر انزلی، موج شکن های آنست که میتوان آنها را بعد از منار ( برج ساعت ) سمبل انزلی دانست . موج شکنها ، در واقع از شاهکارهای معماری اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم میلادی میباشد و زیبائی و ابهتی خاص به بندر انزلی بخشیده است و چشمان هر تازه واردی را که در ساحل دریا و بل.ار انزلی گردش میکند و یا از کانال بین انزلی و غازیان عبور مینماید ، خیره می سازد
***5
جوانان ندانسته و پیرمردها ی ما ناخواسته ، هر یک به دلخواه خود ،درباره موج شکنها سخن ها برزبان می آورند و داستانها تعریف میکنند و با اینکه کارکنان ایرانی موج شکن ها در قید حیات نیستند و پرونده احداث این پیکره عظیم که کانال انزلی را در مقابل امواج خروشان دریای خزر ، در آرامش نگاه میدارد . همراه کمپانی سازنده به روسیه برده شد و در بایگانی راکد اداره بندر و کشتیرانی نیز سابقه ای موجود نیست . نگارنده به ناچار از طریق مختلف و در حدود امکان ، اطلاعات دقیق و مستندی را جمع آوری ، تا ثبت در تاریخ انزلی گردد .
نظر به اینکه موج شکنها ، تحت نظر اداره بندر و کشتیرانی اداره میشود قاعدتا میبایستی جزو تاسیسات اداره بندر و کشتیرانی نوشته میشد ولی چون از بناهای تاریخی بندر انزلی است لذا از موسسات اداره بندر تفتیک و بخش بناهای تاریخی انزلی اضافه و ضمیمه گردیده است و خواننده در متن مطالب درباره موج شکن ها ملاحظه خواهد کرد که کلیه امورات آن وسیله اداره بندر اداره میشود .
***6
« نیاز به موج شکنها »
در اکثر سفرنامه های خارجیان و ایرانیان که ازاین بندرعبور کرده اند چنین آمده است که امواج دریا بشدت بداخل کانال ما بین انزلی – غازیان یورش برده و بر ساحل آن و به کشتیها و کرجیها ، چه در کانال مستقر و چه به اسکله های ناقص آنروزی پهلو گرفته صدمات و خسارات فراوانی وارد میساخت و در بسیاری مواقع کشتیها قبل از تخلیه بار و مسافر ناچارا از راه آمده باز می گشتند و به داخل دریا مینامند که امواج خروشان دریا را بر ماندن در کانال انزلی ترجیح میدادند .
***7
از این رو با توجه به ازدیاد تردد کشتی ها و ایجاد امنیت برای آنها در لنگر گاه داخل خلیج ، همانند بنادر مهم دنیا نیاز به موج شکن میرفت . هر چند اصرار دولت روسیه تزاری جهت احداث بندر و موج شکنها را نمی توان خالی از مقاصد و منافع سیاسی و بسط نفوذشان در مناطق شمالی ایران دانست ، که خلاصه ای از چگونگی احداث بندر و موج شکن ها و تنقیه مرداب و خلیج انزلی در بخش تاریخچه اداره بندر و کشتیرانی اشاره شده است .
و بالاخره موج شکنها طبق قرارداد مورخه 1313 هجری قمری برابر با 1895 میلادی « 1274 شمسی – ن » وسیله کمپانیاحداث راه انزلی – قزوین ساخته شد که متن کامل این قرار داد که بین دولتین ایران و روسیه منعقد گردید در تاریخچه اداره بندر منعکس است .
***8
« موج شکن های چوبی »
در بعضی از سفرنامه ها صحبت از موج شکنهای چوبی به میان آمده است که فقط به ذکر تعدادی از آنها می پردازیم :
« اورسل » که در سال 1882 میلادی « 1261 شمسی – ن » از انزلی دیدن کرده مینویسد : « کمی دورتر از موج شکنها » .